Ta strona używa plików cookies.
Polityka Prywatności    Jak wyłączyć cookies?    Cyberbezpieczeństwo AKCEPTUJĘ

Super User

Rodzice często zastanawiają się, czy ich dziecko prawidłowo się rozwija.  Dotyczy to również mowy. 
Trzeba pamiętać, że każde dziecko jest inne, a tempo jego rozwoju jest indywidualne i niepowtarzalne.

Jak wygląda prawidłowy rozwój mowy?

Na prawidłowy rozwój dziecka i jego powodzenia szkolne w dużej mierze wpływa mowa. Ona ułatwia nawiązywanie kontaktów społecznych, pozwala precyzyjnie kontaktować się, jest także narzędziem w zdobywaniu informacji. Dzięki mowie możemy wyrazić własne sądy, uczucia
i upodobania.

Zaburzenia i wady wymowy w znacznym stopniu utrudniają osiąganie sukcesów w szkole,
w szczególności w zakresie czytania i pisania.

Pod koniec wieku przedszkolnego (ok.6 r.ż.) od dziecka oczekuje się poprawnego wymawiania wszystkich dźwięków (głosek) oraz swobodnego posługiwania się mową. Często jednak
u dzieci w tym okresie występują zaburzenia mowy. Dlatego też powinno się możliwie wcześnie rozpocząć usprawnianie i korygowanie wszelkich zaburzeń.

          Powstawanie poszczególnych głosek w rozwoju mowy dziecka, przebiega następująco:

wiek dziecka

artykulacja głosek

pierwsze miesiące życia

głużenie: powstają przypadkowe dźwięki

ok. 6 miesiąca życia

gaworzenie – powtarzanie usłyszanych dźwięków

1-2 rok życia

pojawiają się pierwsze wyrazy: mama, tata, baba; dziecko wymawia samogłoski: a, o, u, i, y, e oraz spółgłoski: p, pi, b, bi, m, mi, d, t, n

2-3 rok życia

pojawiają się proste zdania, dziecko wymawia samogłoski: ę, ą i spółgłoski: w, f, wi, fi, ś, ż, ć, dź, ń, l, li, k, g, ch, ki, gi, chi, j, ł, s, z, c, dz

4-5 rok życia

pojawia się głoski głoski: sz, ż, cz, dż

5-6 rok życia

utrwalane są głoski: sz, ż, cz, dż, pojawia się głoska r

7 rok życia

opanowana jest technika mówienia

        Podstawą do sensownej pomocy i sterowania rozwojem mowy dziecka jest dokładna znajomość przebiegu i różnicowania tego, co prawidłowe dla danego okresu rozwojowego, a co może być sygnałem patologii.

 Dzieci 6-letnie (w klasach „O”) powinny wymawiać prawidłowo wszystkie głoski i poprawnie budować zdania pod względem gramatycznym i składniowym. Ich mowę powinien cechować również właściwy akcent, rytm i melodia.

Opanowanie mowy uzależnione jest od wielu czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Dla prawidłowego kształtowania i rozwoju mowy konieczne jest prawidłowe funkcjonowanie:

-        aparatu artykulacyjnego (wargi, język, podniebienie, policzki, uzębienie);

-        aparatu fonacyjnego (krtań, gardło, jama nosowa);

-        aparatu oddechowego (płuca, oskrzela, tchawica);

-        ośrodkowego układu nerwowego;

-        narządu słuchu.

 Istotny jest także poziom rozwoju umysłowego i emocjonalnego oraz odpowiednie warunki środowiskowe i społeczne. Wadliwe funkcjonowanie jednego z tych elementów komplikuje prawidłowe kształtowanie i rozwój mowy. W efekcie mogą powstać różnego rodzaju zaburzenia i wady.

 Do grupy przyczyn zewnętrznych zaliczamy:

-        czynniki pochodzenia środowiskowego (naśladownictwo, nieprawidłowa mowa    
          rodziców, rodzeństwa, środowiska podwórkowego);

-        brak zainteresowania rozwojem mowy ze strony rodziców.

Jeżeli zaburzenia mowy wiążą się z czynnikami zewnętrznymi, wtedy interwencja logopedyczna daje zdecydowanie optymistyczne prognozowanie. W grupie przyczyn wewnątrzpochodnych rezultaty są uzależnione od rodzaju i stopnia zaburzenia, czasu interwencji logopedycznej, wieku dziecka, współpracy z rodziną, placówką oświatową (przedszkolem).

 Wady wymowy mogą mieć różny charakter i różny stopień nasilenia: od braku wymowy jednej głoski, poprzez ciężkie wady, utrudniające lub uniemożliwiające kontakt dziecka z otoczeniem. Najczęściej spotykaną wadą wymowy u dzieci jest nieprawidłowe wymawianie jednej, wielu, a czasem niemal wszystkich głosek.

Uwagi praktyczne dla rodziców i opiekunów

  • Uważnie obserwuj, jak rozwija się Twoje dziecko.
  • Jeśli to tylko możliwe, postaraj się, aby dziecko było jak najdłużej karmione piersią. Jeśli to niemożliwe, karmienie butelką powinno trwać jak najkrócej.
  • Nie stosuj - albo przynajmniej nie stosuj zbyt długo za jednym razem - tzw. smoczka-gryzaczka (blokuje on ruchy języka).
  • Dużo mów do dziecka. Nie zdrabniaj, lecz używaj prostych słów. Mów krótkimi zdaniami. Dawaj okazje do powtórzeń wyrazów. Opowiadaj o codziennych czynnościach, używanych przedmiotach, o tym, co się dzieje wokół.
  • Czytaj dziecku książeczki dostosowane do jego wieku. Słuchaj piosenek przeznaczonych dla dzieci. Śpiewaj razem z nim. Powtarzaj i ucz się na pamięć krótkich wierszyków. Wspólnie oglądajcie bajki (bez scen przemocy). Rozmawiajcie o tym, co oglądaliście.
  • Kiedy mówisz do dziecka, wiele razy powtarzaj określone słowo, wyrażenie lub zdanie, np. „to mydło, to mydło do mycia” (trochę tak, jakbyście uczyli się słówek i struktur gramatycznych z obcego języka).
  • Gdy dziecko wypowie jakiś wyraz nieprawidłowo, wypowiedz go poprawnie, nawet kilka razy, ale nie zmuszaj do jego powtarzania.
  • Zachęcaj, aby dziecko patrzyło na Ciebie, kiedy mówisz. Mów wolno i wyraźnie. Dziecko wówczas zobaczy, jak układasz usta, gdy wymawiasz poszczególne głoski.
  • Naśladujcie odgłosy otoczenia, zwierząt, ptaków, instrumentów muzycznych.
  • Wyklaskujcie rytm piosenek, wierszyków.
  • Kończ wyrażenia, zdania, rymującymi się wyrazami („leci mucha koło...”). Dobieraj słowa rymujące się (np. półka-bułka, krowa-sowa).
  • Ze starszymi dziećmi warto ćwiczyć analizę i syntezę słuchową (chodzi o dzielenie wyrazów na sylaby i składanie wyrazów z sylab i głosek; rozpoznawanie głosek na końcu, początku i w środku wyrazu). Najlepiej w zabawie, np.: jedzie pociąg naładowany na literę - „o”. Albo: powiedz mi słowa, które kończą się na „-wa”: krowa, sowa itd.
  • Warto także stymulować językowy rozwój mowy poprzez nadawanie nazw ogólnych grupie przedmiotów czy słów (np. „szafa, krzesło, stół - to meble”; „koszulka, spodnie, czapka - to ubrania” itd.). Pomocne jest również wymienianie nazw według podanej kategorii, np. dzikie zwierzęta, kwiaty itp., lub tworzenie zdań z podanych słów, poprawianie „niegramatycznie” wypowiedzianych zdań; układanie i opowiadanie historyjek obrazkowych; odgadywanie zagadek; zabawa w teatrzyk lalkowy.
  • Koniecznie usprawniajcie aparat mowy dziecka przez tzw. gimnastykę buzi i języka. Ćwiczenia te przyspieszają mowę u dzieci. Często można w ten sposób zlikwidować proste wady wymowy i poprawić dykcję. U młodszych dzieci wskazane są również ćwiczenia oddechowe.

Ćwiczenia języka

  • wysuwanie i chowanie języka,
  • unoszenie języka w kierunku nosa,
  • kierowanie języka do kącików ust,
  • „przeliczanie” językiem zębów dolnych/górnych,
  • oblizywanie językiem zębów i warg,
  • masaż języka przez wsuwanie go i wysuwanie przez lekko zbliżone zęby,
  • klaskanie językiem - zabawa w konika,
  • oblizywanie ruchem okrężnym warg posmarowanych miodem,
  • wypychanie językiem policzków.

Ćwiczenia warg

  • cmokanie,
  • przesuwanie ściągniętych warg na prawo i lewo,
  • parskanie wargami (zabawa w motor),
  • gwizdanie,
  • wciąganie i nadmuchiwanie policzków,
  • granie palcami na wargach,
  • naprzemienny uśmiech i ryjek,
  • mocne zaciskanie warg.

Naturalna gimnastyka narządów mowy dziecka:
- Kiedy dziecko ziewa nie gań go, lepiej poproś by zrobiło to jeszcze raz,
- Gdy na talerzu został ulubiony sos lub rozpuszczony lód – pozwólmy dziecku wylizać go,
- Jeśli dziecko dostało loda, zaproponuj aby lizało go unosząc czubek języka ku górze,
- Posmaruj dziecku wargi miodem lub kremem czekoladowym i poproś aby zlizało je  
  dokładnie,
- Przy porannym i wieczornym myciu zębów zaproponuj dziecku zliczanie zębów czubkiem    
  języka
- Żucie pokarmów, dmuchanie na talerz z gorącą zupą, chuchanie na zmarznięte dłonie,
  cmokanie, puszczanie baniek, kląskanie to też ćwiczenia aparatu artykulacyjnego


logopeda - mgr Wioleta Raszuk

Kategoria: